Pregled kognitivnih i motivacijskih čimbenika pisanja

Abstract

Pisanje kao stvaranje ili oblikovanje teksta kognitivno je i motivacijski vrlo kompleksna i zahtjevna ljudska aktivnost. Proučava se u okviru kognitivne psihologije te psihologije obrazovanja u cilju uspješnijeg poučavanja pisanja. Uspješnost pisanja, koja se najčešće mjeri kroz kvalitetu napisanih tekstova ili pojedine njegove komponente, rezultat je integracije kognitivnih, metakognitivnih, motivacijskih, emocionalnih i kontekstualnih čimbenika u međusobno vrlo složenim interakcijama i vezama. Novija istraživanja u području pisanja rabe složenu analitičku metodologiju te kombiniraju različite kvalitativne i kvantitativne pristupe. Najčešće korištena metoda istraživanja je analiza verbalnih protokola. Od 80-ih godina 20. stoljeća do danas brojna su istraživanja kognitivnih čimbenika pisanja, a na temelju njihovih rezultata nastaju sve složeniji kognitivni modeli koji ističu važnost pojedinih procesa, odnosno strategija pisanja. Planiranje i ispravljanje teksta među najvažnijim su procesima pisanja. Motivacija za pisanje kao psihološki konstrukt počela se istraživati krajem prošlog stoljeća, a njezina regulacija obuhvaća motivacijska vjerovanja poput: ciljnih orijentacija, očekivanja uspjeha, osjećaja samoefikasnosti, vjerovanja u vrijednost zadataka pisanja, osobnog ili intrinzičnog interesa za ove zadatke, slike o sebi u ovom području te anksioznosti u zadacima pisanja. Istraživanja procesa pisanja u Hrvatskoj su tek u začetku te je potrebno provesti daljnja istraživanja. Poučavanje pisanja kao važnog medija razvoja mišljenja trebalo bi revidirati u hrvatskom obrazovnom kontekstu prema preporukama kognitivnog i socijalno-konstruktivističkog pristupa učenja.