Teorijski i metodološki aspekti istraživanja klime pravednosti u organizacijskom kontekstu

Sažetak

Pravednost je ljudima važna u različitim ulogama, a posebice u radu. Organizacijsku pravednost znanstvenici su tradicionalno istraživali na individualnoj razini analize baveći se pojedinačnim procjenama pravednosti zaposlenika. Iako ova perspektiva ostaje važna, pravednost se može istraživati i na grupnoj razini analize. Klima pravednosti predstavlja zajednički doživljaj pravednosti članova tima. Uobičajeno nastaje učenjem od drugih, odnosno razmjenom socijalnih informacija. Također, zajedničke percepcije pravednosti mogu proizići i iz procesa koji s vremenom čine suradnike sličnijima. Pojedinci i timovi zapravo procjenjuju tri stvari: ishode (distributivna pravednost), procese donošenja odluka (proceduralna pravednost) te interpersonalni tretman (interakcijska pravednost). Timovi, kao i pojedinci, mogu pripisati (ne)pravednost brojnim izvorima dokle god pojedini izvor drže odgovornim za tretman koji doživljavaju. Stoga zaposlenici mogu procjenjivati (klime) pravednosti formalnih autoriteta, poput rukovoditelja ili organizacije u cjelini, ali isto tako i (klime) pravednosti onih koji nad njima nemaju formalni autoritet, odnosno suradnika ili klijenata. Sukladno tomu, zaposlenici mogu istovremeno jedan izvor procjenjivati pravednim, a drugi u potpunosti nepravednim. Percepcije pravednosti, kako individualne, tako i grupne, povezane su s brojnim organizacijski relevatnim ishodima iskazanim u obliku stavova ili ponašanja. Interakcija različitih izvora (klime) pravednosti također ima značajne učinke na (zajedničke) reakcije zaposlenika. Klima pravednosti, kao kolektivni konstrukt, na različite se načine operacionalizira na višoj razini: aditivnim kompozicijskim modelom, modelom direktnog konsenzusa, modelom promjene referentnog okvira, modelom disperzije te modelom procesne kompozicije. U radu je dan pregled dosadašnjih nalaza te smjernice za daljnja istraživanja klime pravednosti.